Decydując się na założenie firmy, właściciel wybiera jaką formę prawną przyjmie jego przedsiębiorstwo. Na polskim rynku najpopularniejsze są tzw. jednoosobowe działalności gospodarcze oraz spółki, w tym spółki cywilne, akcyjne oraz osobowe. Polskie przepisy umożliwiają ponadto łączenie spółek, które w efekcie tworzą grupę kapitałową. Czym jest grupa kapitałowa? W jakim celu się ją tworzy? Jakie są zmiany w opodatkowaniu podatkowych grup kapitałowych?
Czym jest grupa kapitałowa?
Grupa kapitałowa to skomplikowane, a zarazem złożone pojęcie, przez co ciężko znaleźć jednoznaczną definicję. Adnotację o podmiotach powiązanych odnaleźć można m.in. w ustawie o rachunkowości oraz ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. Na podstawie powyższych informacji wynika fakt, iż mówiąc o grupach kapitałowych, mamy na myśli strukturę składającą się z co najmniej dwóch, o odrębnej samodzielności prawnej, spółek handlowych, pomiędzy którymi istnieje związek kapitałowy. W przytoczonej organizacji wyróżnia się jednostkę dominującą oraz zależną, ponieważ charakter kapitałowy kształtuje relacje pomiędzy podmiotami. Jednostkami dominującymi są spółki handlowe bądź przedsiębiorstwa państwowe, które sprawują kontrolę nad jednostkami zależnymi, czyli, wg Kodeksu Spółek Handlowych:
- Posiadają bezpośrednio bądź pośrednio większość w ogólnej liczbie głosów na walnym zgromadzeniu, wspólników bądź w zarządzie innej spółki zależnej;
- Mają prawo do powoływania/odwoływania znacznej części członków zarządu spółki zależnej;
- Członkowie zarządu spółki dominującej stanowią więcej niż połowę członków zarządu w spółce zależnej;
- Są pełnomocne do powoływania lub odwoływania członków zarządu innej spółki kapitałowej;
- Wywierają znaczący wpływ na działalność spółki zależnej, przede wszystkim przez nawiązanie pomiędzy nimi umowy o zarządzaniu spółką zależną lub przekazywanie zysku.
Natomiast jednostką zależną jest spółka handlowa albo nowo utworzony podmiot kontrolowany przez spółkę dominującą.
Dlaczego powstają grupy kapitałowe?
Motywów powstawania grup kapitałowych jest wiele i z tego względu wyróżnia się ich podstawowe typy. Zacznijmy od zarządczych grup kapitałowych. Powstają one w celu utworzenia synergii pomiędzy działaniami spółek-córek, dzięki czemu spółka-matka jest w stanie lepiej nimi zarządzać. Kolejną kategorią, której warto się przyjrzeć, jest operacyjna grupa kapitałowa. Mają one na celu wzmocnienie pozycji na rynku spółki-matki w obszarze działalności operacyjnej przez zależne jednostki. Z kolei finansowe grupy kapitałowe powstają w celu zmaksymalizowania korzyści finansowych oraz ekonomicznych, ale także minimalizacji ich ryzyka.
Jednakże, główną przyczyną powstawania grup kapitałowych jest rozwój przedsiębiorstwa. Firmy osiągają niebotyczne wielkości, powodując tym samym, że dalsze funkcjonowanie jednostki jest utrudnione. Dlatego, następuje podział podmiotu na mniejsze, samodzielne spółki, na których powstaje grupa kapitałowa. Dzięki temu, rozwój organizacji jest wciąż możliwy.
Podatkowa grupa kapitałowa a ceny transferowe
Zanim przedstawione zostaną powiązania pomiędzy podatkową grupą kapitałową a cenami transferowymi, należy zapoznać się z powyższym pojęciem. Może być ono różnie rozpatrywane w zależności od kontekstu. Najczęściej mówi się o grupach kapitałowych odnosząc do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Odwołując się do przytoczonej ustawy, podatkowymi grupami kapitałowymi są grupy składające się z co najmniej dwóch spółek mających osobowość prawną oraz powiązania kapitałowe między sobą. Chcąc nadać podatkowej grupie kapitałowej status podatnika musi ono spełnić następujące warunki:
- W skład podatkowej grupy wchodzą wyłącznie spółki z o.o., akcyjne, mające siedzibę w Polsce oraz na każdą z tych spółek przypada kapitał zakładowy o wartości przekraczającej 500 000 zł. Dodatkowo, tzw. spółka-matka musi posiadać 75% udziałów w kapitale zakładowym spółek zależnych, ale także spółki-córki nie posiadają udziałów w kapitale zakładowym innych spółek, które wchodzą w skład grupy;
- Umowa o powołaniu podatkowej grupy kapitałowej została zawarta przez spółkę dominującą i jednostki zależne na okres co najmniej 3 lat podatkowych oraz została zarejestrowana przez naczelnika urzędu skarbowego;
- Po utworzeniu PGK nie czerpią korzyści z zwolnień podatkowych określonych w art. 17 ust. 1 pkt 34 lub 34a, ale także z innych zwolnień od podatku dochodowego opierając się na odrębnych ustawach.
W 2018 roku weszła w życie nowelizacja ustawy, która w sposób znaczący ograniczyła działalność podatkowych grup kapitałowych. Odtąd, każda podatkowa grupa kapitałowa jest zobligowana do sporządzania dokumentacji cen transferowych. Co więcej, ustawodawca wprowadził wymóg przeprowadzania transakcji wewnątrz grupy zgodnie z zasadą ceny rynkowej. To oznacza, że możliwe jest badanie zgodności cen transferowych, które są stosowane pomiędzy spółkami wewnątrz grupy, z podmiotami niepowiązanymi. Takie zmiany prawne mają na celu ograniczeniu agresywnej optymalizacji podatkowej
i przy tym istotnie zmniejszyć tendencję do sztucznego generowania strat przez wyżej wskazane organizacje.
